Có rất nhiều loại mụn mà bạn có thể mắc phải trong suốt thời gian từ lúc dậy thì đến khi trưởng thành. Liệu bạn đã “phân loại” và biết cách khắc phục phù hợp nếu chẳng may gặp phải? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn phân loại cụ thể từng loại mụn và có cách điều trị phù hợp.

Mụn là nỗi ám ảnh của nhiều người. Mỗi loại mụn khác nhau cần có những cách điều trị khác nhau để mang lại hiệu quả tốt nhất. Vì vậy việc phân biệt các loại mụn khi điều trị là vô cùng quan trọng.

CÁC LOẠI MỤN VÀ CÁCH NHẬN BIẾT

Mụn ẩn

Là một khối bức bí nằm ẩn sâu dưới da, không nhìn thấy đầu mụn, khiến da hơi gồ ghề và không được mịn màng và tất nhiên là da không thể đào thải mụn ra ngoài. Mụn này thường dưới da lâu hơn các mụn khác và chân nó khá sâu vì thế nếu tự nặn hoặc không nặn hết sẽ khiến tình trạng mụn nặng thêm dẫn đến sưng viêm thành mụn u, mụn mủ. Mụn ẩn càng lâu thì sẹo rỗ sau này sẽ càng dễ hình thành bấy nhiêu.

Mụn ẩn dưới da không thường ít được quan tâm do chưa ảnh hưởng nhiều tới thẩm mỹ. Tuy nhiên, chăm sóc da đúng cách hoặc tác động xấu từ môi trường có thể khiến mụn ẩn phát triển thành mụn viêm, sưng, mụn bọc.

Dấu hiện nhận biết

• Nằm sau dưới da, không nhân, không viêm
• Khiến vùng da sần sùi
• Có màu giống màu da, kích thước nhỏ
• Mụn thường mọc thành cụm và có xu hướng lan rộng
• Vị trị xuất hiện: Má, trán, cằm, quai hàm, quanh miệng

Vị trí thường gặp: Má, trán, cằm, quai hàm, quanh miệng

Nguyên nhân gây mụn ẩn

• Rối loạn hormone
• Lạm dụng hoặc sử dụng mỹ phẩm không đúng cách
• Vệ sinh da không sạch sẽ
• Chế độ sinh hoạt không khoa học
• Tích tụ chất độc, kim loại nặng trong thực phẩm, mỹ phẩm lâu ngày
• Chức năng giải độc của cơ thể suy giảm

Lưu ý:

• Không nên tự ý nặn mụn ẩn vì có thể khiến biểu bì da bị tổn thương, vi khuẩn trên tay dễ xâm nhập gây nên viêm nhiễm.
• Nếu muốn nặn mụn và điều trị, nên nhờ đến sự tư vấn của các bác sĩ a liễu để tìm ra phương pháp phù hợp nhất.

Sợi bã nhờn:

Sợi bã nhờn thường dễ bị nhầm lẫn với mụn đầu đen hoặc mụn đầu trắng. Thực tế, sợi bã nhờn không phải mụn và không có nhân. Sợi bã nhờn là một thành phần thiết yếu của da và được tạo ra bởi các tuyến bã nhờn.

Dấu hiệu nhận biết sợi bã nhờn

• Nhỏ li ti, hay mọc thành cụm
• Nặn nhân ra có dạng sợi dài, nhỏ màu trắng (Không phải nhân cứng và ngắn như mụn)
• Sờ không thấy cứng hay cộm, tương đối mềm mại

Vị trí thường gặp: Sợi bã nhờn ở cằm, cánh mũi, nhân trung, đầu mũi

Nguyên nhân gây ra sợi bã nhờn: Tuyến bã nhờn tăng tiết dầu gây tắc nghẽn lỗ chân lông

Điều trị sợi bã nhờn

• Xông hơi cho lỗ chân lông giãn ra sau đó dùng tay ép nhẹ
• Lột mụn (Không nên áp dụng thường xuyên)

Phòng ngừa sợi bã nhờn

• Làm sạch da hàng ngày
• Sử dụng sữa rửa mặt dịu nhẹ (độ pH khoảng 5.5) để tránh mất cân bằng độ ẩm da
• Tẩy da chết thường xuyên 1-2 lần/tuần
• Cung cấp đủ độ ẩm cho da
• Ngưng hoặc hạn chế sử dụng các sản phẩm chứa dầu cho da mặt
• Bổ sung các loại dầu lành mạnh cho da thông qua các loại thực phẩm: hạt, mỡ cá, rau màu xanh đậm,…

Lưu ý:

• Không nên cố nặn sợi bã nhờn bằng tay hoặc các dụng cụ không vệ sinh khi lỗ chân lông còn khít vì có thể biến nó thành mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn viêm.
• Sau khi loại bỏ, cần chăm sóc da đúng cách để tránh sợi bã nhờn quay trở lại.

Mụn đầu trắng – Mụn đầu đen

Mụn đầu trắng hình thành do tuyến bã nhờn trên da tiết ra nhiều, tác động cùng với tế bào chết gây tắt nghẽn lỗ chân lông, hình thành mụn. Mụn không sưng, không đỏ, nổi gồ trên bề mặt da và khó nhìn thấy bằng mắt thường trừ khi nhìn gần hoặc sờ bằng tay. Có nhân trắng, cứng hoặc chưa có miệng cồi, nằm dưới da.

Mụn đầu đen là loại mụn thường gặp, hầu hết ai cũng có. Mụn đầu đen được hình thành tương tự như mụn đầu trắng nhưng so nhân mụn nằm trong lỗ chân lông hở miệng, tiếp xúc với không khí bị oxy qua nên chuyển sang màu đen ở trên bề mặt da. Nếu không xử lí mụn đầu đên đúng cách có thể dẫn đến viêm sâu hơn và chuyển biến thành các dạng mụn nặng hơn gây viêm.

Vị trị xuất hiện: 2 bên cánh mũi, mũi và trán.

Nguyên nhân gây mụn đầu đen:

• Tuyến bã nhờn hoạt động nhiều, gây ra tình trạng bít tắc lỗ chân lông
• Thiếu nước: Nước đóng vai trò rất quan trọng trong việc đào thải những độc tố trong cơ thể, giúp bạn có được làn da khỏe và tươi tắn. Một khi cơ thể không được bổ sung nước thì đó chính là một trong những tác nhân khiến làn da của bạn dễ dàng xuất hiện mụn đầu đen.
• Chế độ ăn uống, sinh hoạt chưa hợp lý
• Sử dụng các chất kích thích
• Stress, ăn ngủ không điều độ sẽ làm tế bào thay đổi liên tục
• Tiết mồ hôi nhiều, môi trường sống không sạch sẽ, độ ẩm cao
• Không vệ sinh da đều đặn mỗi ngày 2 lần sáng và tối để loại bỏ các tác nhân gây hại cho da.

Mụn bọc

Mụn u là loại mụn viêm nặng hơn, kích thước lớn hơn so với mụn mủ và mụn đỏ. Lúc này, mụn u sưng to giống vết muổi đốt hoặc to hơn, cứng, bên trong chứa bã nhờn lẫn máu, gây đau nhức khi chạm vào. Sự viêm nhiễm đi sâu xuống nang lông nếu không điều trị đúng cách sẽ dễ để lại sẹo lõm.

Dấu hiện nhận biết

• Những chấm đỏ nổi cộm trên bề mặt da. Ấn vào có cảm giác ngứa và đau
• Mụn phát triến lớn sau vài ngày, viêm đỏ rõ ra ngoài, có hiện tượng ứ mủ bên trong. Viêm đỏ và đau nhức nhiều hơn.
• Mụn lớn hơn và gây đau, đỏ ở các vùng xung quanh.
• Sau 3 đến 5 ngày mụn khô dần và lộ rõ nhân mụn trên bề mặt da.
• Loại bỏ nhân mụn sai cách có thể khiến da mặt bị thâm, tạo sẹo rỗ trên bề mặt da.

Nguyên nhân gây mụn bọc

• Da tiết quá nhiều dầu, bã nhờn: Bài tiết bã nhờn là cơ chế tự nhiên của da giúp dưỡng ẩm, làm dịu bề mặt và giảm thân nhiệt. Song,việc bài tiết bã nhờn quá mức có thể khiến nang lông bị bít tắc và hình thành mụn bọc.
• Vi khuẩn P.acnes: là chủng khuẩn kỵ khí thích phát triển trong môi trường oxy thấp. Sử dụng bã nhờn như nguồn năng lượng. Khi da không được vệ sinh sạch sẽ, dầu nhờn tích tụ bịt kín chân lông sẽ là môi trường lý tưởng để vi khuẩn này sinh sôi, và nếu sinh sôi đến một mức độ nhất định sẽ gây viêm nhiễm dẫn đến hình thành mụn mủ hoặc nặng hơn là mụn bọc.
• Tắc nghẽn lỗ chân lông: Vi khuẩn P.acnes chỉ phát triển trong môi trường không có oxy. Vì vậy, tình trạng lỗ chân lông bị tắc nghẽn được xem là một trong những nguyên nhân ra mụn bọc.

Mụn mủ

Mụn mủ là dạng viêm nặng hơn của các loại mụn (mụn đầu đen, mụn trứng cá, mụn đầu trắng). Mụn sưng to, viêm, gây đây nhức. Mụn rất dễ tổn thương do lớp da bọc bên ngoài mụn rất mỏng. Tác động vật lí dễ làm mụn bị vỡ ra lây nhiễm đến các vùng khác của da mặt.

Nguyên nhân gây mụn mủ 

• Vệ sinh da mặt không sạch
• Ảnh hưởng của yếu tố hormon
• Sinh hoạt, ăn uống không khoa học
• Yếu tố tác động từ môi trường bên ngoài
• Do sử dụng mỹ phẩm chưa các thành phần không phù hợp với da

Mụn trứng cá – mụn đỏ

Mụn trứng cá là tên gọi chung của các loại mụn xuất hiện trên mặt, là tình trạng da liễu liên quan đến tuyến bã nhờn dưới da. Mụn trứng cá xuất hiện khi nang lông bị bí tắc do chứa nhiều chất nhờn và tế bào chết dẫn đến tình trạng viêm nhiễm. Phụ nữ trong thời kì mang thai, những người thường xuyên tiếp xúc với môi trương ô nhiễm hoặc lứa tuổi dậy thì là những đối tượng dễ mắc mụn trứng cá nhất.

Vị trí xuất hiện: 2 bên má, trán, cằm và mũi.

Nguyên nhân gây mụn trứng cá

• Do căng thẳng
• Do lạm dụng thuốc tránh thai
• Do rối loạn hormone trong cơ thể
• Do chế độ ăn uống bất hợp lý
• Do chế độ sinh hoạt không khoa học

Mụn nang

Dạng mụn nghiêm trọng nhất, đáng sợ nhất trong các loại mụn. Mụn nang có hình dáng to, chứa đầy bã dầu, máu lẫn mủ vàng cho mụn bọc phát triển làm vỡ nang lông gây sưng viêm nặng, gây đau nhức. Sờ vào mụn nang có cảm giác mềm, do chứa nhiều mủ dưới lớp da. Mụn bọc thường xuất hiện riêng lẻ, còn mụn nang mọc thành từng cụm, từng mảng do nang lông bị vỡ, da bị nhiễm trùng lan sâu vào tầng trung bì và gây tổn thương đến nhiều nang lông xung quanh.

Mụn nang thường để lại những vết sẹo sâu và dài vĩnh viễn vì thế bạn tuyệt đối không được tự nặn mụn nang khi nó đang phát triển, tránh làm vết vết mụn sưng to, nặng hơn và nhiễm trùng lây lan sang những vùng da lành xung quanh gây ra vết sẹo to hơn.

Nguyên nhân gây mụn nang

• Sự tắc nghẽn lỗ chân lông là nguyên nhân chính gây nên các loại mụn cơ bản, kể cả mụn nang. Bụi bẩn, tế bào chết, vi khuẩn và bã nhờn tích tụ tại lỗ chân lông mà không làm sạch kịp thời sẽ dẫn đến hiện tượng tắc nghẽn, gây nên viêm tấ lỗ chân lông.
• Thời tiết và các yếu tố bên ngoài cũng có tác động thúc đẩy hình thành và phát triển tệ hơn.
• Sử dụng mỹ phẩm sai cách
• Hút thuốc lá
• Nặn mụn không đảm bảo vệ sinh.

Mụn thịt

Mụn thịt là một dạng u lành tính thường gặp ở người trưởng thành. Tuy không ảnh hưởng tới sức khỏe, mụn thịt lại dễ gây mất thẩm mỹ, đặc biệt là mụn thịt ở vùng mắt, cổ,…

Dấu hiệu mụn thịt:

• Mụn nhỏ, kích thước 1-3mm
• Có thể mọc riêng lẻ hoặc thành đám
• Đồng màu với da hoặc hơi ngả vàng
• Không sưng đau, không viêm
• Có thể gây ngứa ngáy
• Vị trí thường gặp
• Vùng quanh mắt, trán, gò má, cổ, nách, ngực, bụng, bộ phận sinh dục

Nguyên nhân mụn thịt

• Rối loạn chuyển hoá dưới da
• Các collagen và mạch máu bị mắc kẹt bên trong da
• Cọ sát vào nhiều ở một vùng da

Điều trị mụn thịt

• Áp dụng các biện pháp thiên nhiên: trà tràm, giấm táo,…
• Đốt mụn thịt
• Áp lạnh
• Thắt bằng chỉ phẫu thuật
• Cắt bỏ

Phòng tránh mụn thịt

• Vệ sinh da mặt sạch sẽ
• Uống đủ nước và bổ sung dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể
• Xây dựng chế độ sinh hoạt phù hợp

Lưu ý:

• Bệnh nhân không tự ý dùng các vật nhọn để loại bỏ mụn thịt vì có thể gây nhiễm trùng
• Nên đi khám với bác sĩ ngay khi có những biểu hiện bất thường: mụn sưng đau, ngứa, mụn lớn, thay đổi màu sắc,…

ĐIỀU TRỊ MỤN ĐÚNG CÁCH:

Việc điều trị mụn cần có sự chăm sóc từ bên trong và bên ngoài, kết hợp điều trị tại nhà và thăm khám với các bác sĩ Da liễu khi cần thiết.

Chăm sóc da mụn tại nhà

Về cơ bản, giảm mụn đúng cách đòi hỏi phải có một phác đồ theo chỉ dẫn từ bác sĩ hoặc các chuyên gia da liễu. Bao gồm 4 bước quan trọng là làm sạch – dùng sản phẩm trị mụn điều chỉnh – cung cấp đủ độ ẩm cho da – bảo vệ da với kem chống nắng. Bên cạnh đó là việc thay đổi chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hằng ngày cũng cần đảm bảo sự khoa học và phù hợp.

Khi bị mụn, bạn nên “lắng nghe” làn da để biết da cần gì, từ đó có cách chăm sóc da sao cho phù hợp:

• Làm sạch da nhẹ nhàng hàng ngày bằng sữa rửa mặt, không nên rửa mặt quá 2 lần/ngày
• Tẩy tế bào chết thường xuyên để tránh gây bít tắc lỗ chân lông
• Cấp ẩm đủ cho da để hạn chế sự hoạt động quá mức của tuyến bã nhờn
• Sử dụng kem, gel trị mụn tại những nơi có mụn hoặc uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ
• Không tự ý nặn mụn, bóp mụn gây viêm nhiễm
• Không nên sử dụng mỹ phẩm có thành phần gây kích ứng. Hạn chế trang điểm, sau khi trang điểm cần làm sạch da kỹ lưỡng
• Không chạm tay lên mặt, để tóc gọn gàng, thường xuyên vệ sinh điện thoại, chăn gối

Thăm khám với bác sĩ Da liễu

Với những trường hợp mụn nghiêm trọng, bệnh nhân nên sớm đến thăm khám trực tiếp tại các bệnh viện, phòng khám Da liễu uy tín để các bác sĩ tư vấn dùng thuốc điều trị.